انگیزش و هیجان چه تأثیری بر زندگی ما دارد؟

پیچیدگی رفتار انسان همواره باعث شده تا تشخیص مکانیک تصمیم‌گیری و انگیزه‌های پس‌از آن ساده نباشد. درست است که تصمیم‌گیری و انتخاب صحیح روش‌های آن انسان را از خطاهای شناختی دور می‌کند. اما واقعا هر وقت گزینه‌ای که منطقی به‌نظر می‌رسد انتخاب نمی‌شود آیا خطای شناختی ایجاد شده است یا خیر؟ این یک ایده و نظری می باشد که ممکن است ذهن هر فردی را به خود جلب کند که چه چیزی خطر شناختی و چه چیز خطر شناختی نیست. آیا همه تصمیماتی که بر پایه منطق گرفته می‌شه به سوی سود انسان است یا خیر؟ تمامی این موارد در نحوه تصمیم‌گیری و ایجاد هیجان می‌تواند تاثیر بسیار زیادی بر روی زندگی بگذرد. به‌همین دلیل در این مقاله ما سعی کردیم تا تعریف درست‌تری از انگیزش و هیجان و تأثیری که بر زندگی افراد دارد را برای شما عزیزان به‌خوبی توضیح دهید.

 

تعریف انگیزش و هیجان

اغلب هیجان افراد برانگیخته خواهد شد اما هیجان و انگیزش همیشه دارای هم‌پوشانی نبوده و گاهی ممکن است جدای از یکدیگر باشند و یکی از عناصر اصلی که در انگیزش وجود دارد نحوه احساس کردن افراد است. هیجان‌های ما واکنش‌های غیرارادی و غیرعینی درمقابل محیط است که همراه با پاسخ‌های عصبی هورمونی می‌باشد.

انگیزش و هیجان یکی از موضوعات کلیدی مهم روان‌شناسی است که علاوه‌بر توصیف و تبیین نظریه‌های روان‌شناختی انگیزش و هیجان مبنی و عوامل مؤثر وی در منابع و متون دینی دارد و باعث می‌شود تا تصمیمات منحصربه‌فردی درباره آن گرفته شود.

عبارت از نتیجه‌ی رابطه‌ی متقابل یا همان تعامل فرد با موقعیت‌ها و وضعیتی که در آن قرار می‌گیرد. گاهی ممکن است بی انگیزگی را در عملکرد برخی از مدیران هم دیده باشید که عموما به آنها برچسب تنبلی می‌زنند که دراین‌صورت کاملاً تصور صحیح به وجود نمی‌آید زیرا ممکن است نداشتن انگیزه فرد به شرایط و محیط تاثیر مقابل گذاشته و پس‌از انگیزه نداشتن فرد نتواند به‌خوبی کار خود را ارائه دهد. پس انگیزه را این‌گونه می‌توان تعریف کرد که میل به کوشیدن فراوان در جهت تأمین هدف‌های سازمانی به شرطی که این تلاش جهت ارضای برخی از نیازهای فردی سوق داده شود.

 

به عبارت ساده‌تر انگیزه یک حالت بیرونی دارد و می‌توان آن را مشاهده کرد و ارتباط تنگاتنگی با نیازهای فرد خواهد داشت انگیزش حالت انگیختگی داشته و ما را به سمت هدف سوق می‌دهد. 

 

 

پس انگیزش نیروی حرکت از نیاز به سمت انگیزه بوده اما چه عواملی سبب می‌شود که به انجام آن انگیزه و انگیزش پیش رو روید این عوامل خواسته‌ها و نیازهای درونی افراد است که با هیجان آمیخته شده و شما را به پاسخ به فیزیکی و هورمونی سوق خواهد. درواقع انگیزش و هیجان در این موارد در کنار یکدیگر قرار گرفته و شما را به رسیدن به ۱ خواسته یا ۱ هدف سوق می‌دهد.

مفهوم انگیزش و هیجان چیست؟

اگر بخواهیم تاریخچه انگیزش و هیجان را برای شما عزیزان توضیح دهیم باید چند نظریه را مورد بررسی قرار داده و آن‌ها را بهتر درک کنیم.

درابتدا نظریه مربوط به افلاطون را مورد بررسی قرار دهیم که وی معتقد بود که انگیزش و هیجان از روح ذهن یا روان به ۳ جزء سلسله‌مراتبی تقسیم‌بندی می‌شود که عبارت‌اند از جنبه اشتهاآور، جنبه رقابت جو، جنبه حساب کرد.

اما ارسطو اسامی متفاوت تغذیه‌ای، احساسی و عقلانی را برای انگیزش و هیجان ترتیب داد جنبه تغذیه‌ای بسیار تکانشی غیرمنطقی و شبیه حیوان بود و جنبه احساسی مربوط به بدن انسان است و عنصر عقلانی نیز منحصربه‌فرد بوده که آن را متمایز می‌کند.

رنه دکارت فیلسوف فرانسوی تمایز بین جنبه‌های فعال و نا فعال را مربوط به انگیزش و هیجان داشت و به این‌گونه دوگانه نگری یعنی ذهن و بدن به این نظریه اضافه شد. بدن عامل مکانیکی فیگور شبه ماشین و نظر انگیزش نافرجام بوده و در این حالت اراده عامل غیرمادی معنوی باعث ایجاد انگیزش و هیجان خواهد شد.

 

اولین نظریه بزرگ مربوط به دکارت بود که عالی‌ترین نیروی هیجان و انگیزش را اراده می‌دانست. دکارت تصور داشت که اگر بتوان اراده را به‌خوبی شناخت بدن می‌تواند هیجان و انگیزش را درک کند درواقع دکور با واگذار کردن نیروهای انحصاری انگیزش به اراده اولین نظریه بزرگ را برای هیجان و انگیزش ایجاد کرد.

دومین نظریه بزرگ 

جبرگرایی زیستی چارلز داروین ۲ تاثیر عمده را بر تفکر علمی به وجود آورد یعنی اولین جبر گرایی زیستی مهم‌ترین مفهوم تکامل را برای زیست شناسیه ایجاد کرد. توجه دانشمندان از مفاهیم انگیزش و هیجان ذهنی مانند اراده و دور کردن به سمت مفاهیم ماشینی و ژنتیکی باعث می‌شود تا این نظریه پابرجا بماند و ثانیاً به گان نگری انسان که به بررسی اولیه انگیزش حاکم منتهی می‌شد خاتمه داد و توانست با اراده و نیروی ذهنی منحصربه‌فرد انسان تمایز کردن انگیزش انسان‌ها از انگیزش حیوانات به وجود آورد.

درواقع از نظر داروین بیشتر رفتارهای حیوانات نا آموخته و خودکار و ماشینی به‌نظر رسیده اما اسلام با توجه به عقل و غریزه فکری و بازتاب‌های فطری بدن که دارد می‌تواند هیجان و انگیزش را منطقی سوق دهد.

معرفی انواع انگیزش

زمانی‌که به تعریف انگیزش و هیجان درآمدی باید به این‌موضوع نیز اشاره کنیم که انگیزش دارای انواع متفاوتی است که در ادامه برای شما عزیزان آن‌ها را توضیح می‌دهیم.

 

انگیزش اولیه در مقابل انگیزش ثانوی

درواقع انگیزش‌های اولیه عمدتاً به نیازهای اولیه زیستی انسان مانند گرسنگی و تشنگی می‌پردازد ولی انگیزش ثانویه نیازهایی را شامل می شود که چندان جنبه حیاتی و زیستی نداشته و به بقای فرد ارتباط ندارد مانند میل به دوست داشتند.

انگیزش درونی در مقابل انگیزش بیرونی

انگیزش درونی در واقع پاداشیست که فرد از انجام یک رفتار معین انتظار دارد. یعنی فرد برای رسیدن به تقویت‌های درونی عمل ویژه‌ای انجام خواهد داد هرچند این عوامل درونی و عوامل بیرونی همخوانی نداشته باشد یا حتی اگر او داشته باشد حتی اگر موجب تنبیه شود بازهم آن را انجام خواهد داد. انگیزشی درونی زمانی معنی پیدا خواهد کرد که ۱ منبع تقویت‌کننده در بیرون وجود داشته باشد که رفتار یا منبع پاداش‌دهنده که همان عامل بیرون نیز موجب انجام انگیزش درونی شود به‌عبارتی فرد برای رسیدن به ۱ حالتی شرایط معین بیرونی رفتاری را خواهد انجام داد.

 

انگیزش اجتماعی

این دسته از انگیزه شامل محرکات اجتماعی است که با پیدا کردن رفتارهای اجتماعی درونی فرد و زندگی کردن آنها پیدا می شود.

انگیزه‌ی پیشرفت

انگیزش پیشرفت یا انگیزشی است که فرد برای پایان رساندن موفقیت‌آمیز ۱ تکلیف رسیدن به ۱ هدف یا دستیابی به یک درجه از معین شایستگی آن را انجام می‌دهد نقل ممرز نفر از نظر میزان انگیزش پیشرفت متفاوت از یکدیگر عمل کرده و انگیزه‌ی پیشرفت بالاتر از ۳ حوزه انتخاب او هست مانند تحصیل شغل و غیره

انگیزش پیچیده

انگیزش پیچیده از دو عامل اصلی به نام های سائق های ذاتی و زیستی و سائق های آموخته تشکیل می شوند.

میل جنسی یکی از انگیزه‌هایی پیچیده ‌است که آن را سائق ذاتی می‌داند یعنی سائق زیستی که تا حدودی به وسیله هورمون‌های خاص کنترل خواهد شد.

انگیزش هشیار در مقابل انگیزش‌های ناهشیار

این انگیزش‌ها عموماً در حیطه هوشیاری فرد عملکرده و از آن‌ها آگاهی دارد. انگیزه‌ی ناهشیار عمدتاً خارج از اراده و آگاهی فرد عمل می‌کنند و رفتار فرد را در جهت ایجاد می‌کند که ناخودآگاه آن می‌خواد طبق نظریه روان‌کاوی انگیزه ناخوش انگیزه‌ای است که فرد خود آن را نهی کرده و درنتیجه هوشیاری آن را نادیده خواهد گرفت مانند انگیزه ۳ غریزه، آرزو یا رؤیا.

 

نقش انگیزش در موفقیت

درواقع انگیزش و هیجان نقش بسیار پررنگی در موفقیت دارد انگیزش یعنی دلیل و برای قدم گذاشتن در ۱ مسیر که همان نیرویی که باعث شور و شوق زیاد برای رسیدن به هدف می‌شود انگیزش‌ها محرک‌هایی هستند که باعث شکل‌گیری موفقیت و دستاوردهای رنگارنگ شده و سبب می‌شود تا ۱ هدف به نهایی ۱ برسد و فرد بتواند از آن احساس خوشبختی دریافت کند.

داشتن انگیزش باعث می‌شود تا شما به سمت تلاش برای موفقیت و مقصد رفته وسط انرژی‌تان کاملاً بالا رود. درواقع انگیزش و هیجان در موفقیت باعث می‌شود شما از نظر جسمی نیز تغییراتی را داشته و آدرنالین اتان برای رسیدن به آن کاملاً ترشح شود برای همین است که وقتی چیزی از ته قلب دوست دارید و در مسیر آن تلاش کنید حتما موفق خواهید شد. خوشحال بودند که از حرفه‌هایی است که می‌تواند انگیزش و هیجان را در مسیر موفقیت پررنگ کند. 

یعنی زمانی‌که فردی انگیزش هیجان در مسیر ۱ چیزی داشته باشد ناخودآگاه احساس خوشبختی کرده و برای رسیدن به زندگی خود هدف‌های مشخصی دارد اگر کسی امیدی و آرزویی نداشته باشد یعنی فقدان هیجان و انگیزش داشته و درنتیجه رشد فردیت در آن ایجاد شده و فرد ممکن است برای خود و جامعه خطرزا باشد.

نظریه‌های انگیزش در روان‌شناسی

نظریه انسانگرایانه

 نیاز اساسی ما با سایر حیوانات مشترک است ولی انسان نیازهای پیچیده‌تری دارد که بعد از آن چنین نیازهای اساسی بر آن برده شود به‌تدریج به وسیله سطوح بالاتر انگیزش و فعالیت‌ها و نیازهای پیچیده‌تر نیز شکل می‌گیرد نظریه‌پردازانی مانند مازلو ریشه بسیاری از این رفتارها را انگیزه‌های درونی مانند خودآگاهی و تحقق توانایی‌های بالقوه خویش دانسته‌است. مازلو سلسله‌مراتب نیازهای انسان مطرح کرده که بدین‌ترتیب بعد از رسیدن به نیازهای پایین نیازهای سطح بالاتر ایجاد می‌شود ابتدا باید نیازهای سطح پایین یا نیازهای اساسی برآورده شود و سپس به نیازهای سطح بالاتر نیز توجه شود.

نظریه شناختی و کارآمدی شخصی

از دیگر نظریه‌های انگیزش و هیجان مبنی و فرایندهای تفکر در انگیزش فرد از مفهوم کارآمدی شخصی بدین‌معنی است که خود را توصیف کرده و به‌طور مشخص با ارزیابی و برآورد ما از اثربخشی شخصی ما ارتباط مستقیمی پیدا کنیم در واقع برند مرا چنین به دست آورده که دانش‌آموزانی که اثربخشی خود را در تعلیم‌وتربیت بدانند و در سطح تأثیرشان به‌مراتب بالاتر عمل خواهند کرد.

نظریه رفتاری

کاکس درباره‌ی انگیزش و مربیانی که خواهان آن هستند بهترین ورزشکاران یا دانش‌آموزان را تربیت کنند اقدام به انتشار مطالبی پرداخته‌اند که انگیزش نیروی درونی را سوق‌دهنده می‌داند درواقع این انگیزش می‌تواند دست تاثیر اقدامات و تجارب مناسب محیط بیرونی قرار گرفته و به‌گونه‌ای هدفمند و تغییر یافت باشد.

 

کاکس نظر ریه رفتاری خود را از انگیزش اولیه و ثانویه و نیز انگیزش مثبت و منفی ایجاد کرده‌است. انگیزش اولیه از نفس و فعالیت می‌شود و انگیزش ثانویه هر نوع گرایش و رغبت اصلاح خواهد شد.

نظریه اسناد

از دیگر نظریه‌های پیرو انگیزش هیجان نظریه اسناد است که باینر مطرح کرده و به بررسی چگونگی تفسیر فرد از علل موفقیت‌ها و شکست‌ها و موفقیت‌ها می‌پردازد. طبق این نظریه تبیین‌هایی که ما موفقیت‌ها و شکست‌های مان را به دست خواهیم آورد انتظارمان از موفقیت‌ها و شکست‌های آتی و عاقب آن و انگیزه شما در انجام تکالیف ممکن است متفاوت باشد.

نظریه‌ی برانگیختگی

اصطلاح نظریه برانگیخته به حالت است که توجه گوش‌به‌زنگ بودند و در برابر معدود متغیرهای انگیزشی می‌باشد. زمانی‌که شاخص‌های قابل‌مشاهده و قابل‌اندازه‌گیری فیزیولوژی ایجاد شود منابع اولیه برانگیختگی به‌مانند اندام شنوایی بینایی یا منابع دیگر متحرک از جمله مغز می‌توان موجب برانگیختگی شود. 

تفاوت بین انگیزش و هیجان 

انگیزش و هیجان هم بستگی زیادی با یکدیگر دارند و به همین علت تمایز میان آنها دشوار خواهد بود اما اغلب کارهایی که دست می‌زنی و سبب به وجود آمدن آن احساس خوشایند در ما ایجاد می‌شود اما از امور کریشنا می‌پردازیم که سبب به وجود آمدن احساس ناخوشایندی در ما ایجاد می‌شود همگی به انگیزش و هیجان بستگی دارد. 

 

گاهی اوقات هم کارهایی انجام می‌دهیم که اگر بدانیم نتیجه آن عدم نشانده‌است بازهم آن را انجام خواهیم داد ازآنجاکه کارهایی که اجتناب می‌کنیم حتی اگر موجب شادی و خوشحالی ما باشد بازهم آن را انجام خواهیم داد.

پژوهشگران با متمرکز ساختن توجه خود بر روی واکنش‌های افراد در مقابل فشار روانی و اختلاف عاطفی افسردگی درواقع به دلیل و دنبال تأمینی برای این تناقض هستند که نمی‌توان به‌طور دقیق تفاوت بین آن‌ها را ایجاد کرد.